Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu Nedir?

Türk Ceza Kanunu’nun 188.maddesinde ve devam hükümlerinde yer alan, madde başlığı ‘’uyuşturucu veya uyarıcı madde imal veya ticareti’’ olan uyuşturucu madde ticareti suçu, genel olarak uyuşturucu maddenin ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç edilmesi aşamalarından birinini gerçekleştirilmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Türleri Nelerdir?

Kanun maddesinde uyuşturucu madde ticaretinin kapsamı geniş tutulmuş, bu ticari ağın herhangi bir aşamasında yer alan kişi veya kişiler uyuşturucu madde ticareti suçu ile karşı karşıya bırakılmıştır. Uyuşturucu maddeyi ruhsatsız veya ruhsata aykırı şekilde üreten, satan, nakleden, sevkeden, depolayan, ihraç eden veya ithal eden kişiler uyuşturucu madde ticareti suçunu işlemiş olmaktadırlar.

TCK m.188/6 ve 7’de suçun kapsamı genişletilmiş, üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü madde açısından da uyuşturucu madde statüsünün uygulanacağı ve bu maddelerin ticaretinin de uyuşturucu madde ticareti suçunun konusunu oluşturacağı belirtilmiştir.

Aynı maddenin 7.fıkrasında da belirtildiği üzere uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişiler de uyuşturucu madde ticareti suçu kapsamında yer alırlar.

Kişilerin uyuşturucu madde ticaretinde hangi türde bir uyuşturucu madde ticaretinin meydana geldiği ve bu eylemlerde hangi rolü üstlendikleri karşı karşıya kalacakları ceza konusunda önem kazanmaktadır. Bu husus ‘’uyuşturucu madde ticaretinini cezası ne kadardır?’’ başlığı altında detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Nitelikli Halleri Nelerdir?

Uyuşturucu madde ticareti suçunun düzenlendiği Türk Ceza Kanunu’nun 188.maddesinin 3-4-5 ve 8.fıkralarında bu suçun nitelikli hallerinden yani cezayı arttıracak nedenler belirtilmektedir. Buna göre;

• uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması,
• m.188/3’te belirtilen uyuşturucu maddenin satışı, satışa arzı, başkalarına verme, sevk etme, nakletme, depolama, satın alma, kabul etme fiillerinin okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi durumunda verilecek ceza yarı oranında arttırılır.

• uyuşturucu madde ticareti suçunun, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında,
• uyuşturucu madde ticareti suçunu işlemek için oluşturulmuş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

• uyuşturucu madde ticareti suçunun tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Uyuşturucu Madde Kullanma Suçu ve Uyuşturucu Madde Ticareti Suçu Arasındaki Fark

Uyuşturucu madde kullanma ve bulundurma suçu Türk Ceza Kanunu m.191’de düzenlenmiştir. Uyuşturucu madde kullanma ve bulundurma suçu ile uyuşturucu madde ticareti suçu arasındaki farkı belirlemek ve suçun cezalandırılmasının net bir şekilde yapılabilmesi adına Yargıtay uygulamada bazı kriterler belirlemiştir. Bunun dışında işlenen suçun niteliği ile ilgili toplanan deliller doğrultusunda eylemin hangi suç kapsamına girdiği ortaya konulmaktadır. Genel olarak belirtmek gerekirse;

• Kişinin üzerinde bulunan uyuşturucu madde miktarı çok önem arz etmektedir. Kişide kullanabileceğinden fazla miktarda uyuşturucu madde bulunması uyuşturucu kullanımından ziyade uyuşturucu madde ticareti suçunu işlediğine yönelik bir delil olarak ortaya çıkmaktadır. Kişinin kullanabileceği uyuşturucu miktarı kişinin yapısına, uyuşturucu türüne vb. değişmektedir ve somut durum dikkatle incelenmelidir. Örneğin Yargıtay içtihatlarına göre esrar bağımlısı bir kimse günde 3 defa olmak üzere her seferinde 1-1.5 gr esrar kullanabilmektedir ve bağımlı kişi bu miktarı yıllık olarak da kendisinde bulundurabilmektedir.
•          ‘’Bir ihbar üzerine yakalanan sanığın üzerinde taşıdığı poşetin içerisinde ele geçirilen kenevir bitkisi dışında, uyuşturucu madde ticareti yaptığı yolunda teknik ya da fiziki takip, tanık beyanı, iletişimin tespiti v.b gibi somut, yeterli, her türlü şüpheden arınmış, kesin ve inandırıcı herhangi bir delil elde edilememesi, uygulamada ilke olarak kabul edilen yıllık uyuşturucu madde kullanım miktarı göz önünde bulundurulduğunda, adli raporda belirtilen 345,510 gramlık esrar maddesinin yıllık şahsi kullanım sınırları içerisinde olması, sanığın uyuşturucu maddeyi satmak için değil kullanmak amacıyla satın aldığı yönündeki aksi kanıtlanamayan istikrarlı savunmaları birlikte değerlendirildiğinde, uyuşturucu madde ticareti suçunu işlediği şüphe boyutundan öteye geçememektedir. (Yargıtay Ceza Genel Kurulu – E. 2012/10-1335 K. 2013/423 T. 22.10.2013)’’

• Bir diğer kıstas, sanığın elindeki uyuşturucu maddeyi başkasına satma ya da devir veya tedarik etme hususunda herhangi bir davranış içerisine girip girmediğidir. Bu durum soruşturma ve kovuşturma aşamalarında hukuka uygun deliller çerçevesinde yapılan araştırmalar sonucu ortaya çıkabilmektedir. Örneğin, sanıktan uyuşturucu madde satın aldığını söyleyen tanık veya başkaca sanık beyanı varsa, ve diğer delillerle birlikte kesin bir kanı ortaya çıkabiliyorsa, bu durumda uyuşturucu madde ticareti suçu ile karşı karşıya kalınabilir.

• Kişinin yakalanan uyuşturucu maddeleri kolayca ulaşabileceği bir yere depolamış olup olmadığı durumu da suç ayrımı açısından çok önemli bir kıstas olarak kabul edilir. Uyuşturucuyu kullanmak amacıyla bulunduran ve uyuşturucu kullanma, bulundurma suçunu işleyen kişinin bulundurduğu uyuşturucuyu kullanma amacıyla kolayca erişebileceği bir yere saklaması ve orda bulundurması hayatın olağan akışında kabul edildiğinden dolayı, sahip olduğu uyuşturucuyu kolayca ulaşabileceği yer dışında ayrı bir yerde, çıkarılıp alınması daha zor olacak ayrı bir depoda vb. koşullarda saklayan kişi aleyhine uyuşturucu madde ticareti suçu işlediğine yönelik -diğer elde edilen deliller ile birlikte- bir kanı oluşabilir.

• Kişinin uyuşturucu madde ile yakalanma biçimi ve üzerinde bulunan başkaca delillerin varlığı da hem uygulamada hem de Yargıtay içtihatlarında ayrım konusudur. Örneğin bulunan uyuşturucu maddelerin eşit miktarlarda paketlenmiş olması, uyuşturucu maddeler ile birlikte hassas tartının bulunması, paketleme malzemelerinin bulunması vb. deliller de uyuşturucu madde ticareti suçuna yönelik çok önemli ve dikkate alınan belirtilerdendir.

Uygulamada iki suç arasındaki farkın gözetilmediği ve kişilerin haksız yere ciddi mağduriyet yaşadıkları durumlar sıkça karşımıza çıkmaktadır. Böyle bir suçlama ile karşı karşıya kaldığınız zaman ceza hukukunda uzman bir avukat ile çalışmanız önerilmektedir.

Uyuşturucu Madde Ticareti Suçunun Cezası Ne Kadardır?

Uyuşturucu madde ticareti suçunun cezası yine TCK m.188’de düzenlenmiştir. Kişinin uyuşturucu ticaretinin hangi aşamasında yer aldığı, nitelikli bir halin mevcut olup olmadığı vb. durumların sonucunda ceza miktarlarının alt ve üst sınırları değişmektedir. Alt ve üst sınır arasında hakim takdirine göre hüküm verecektir.

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal, ithal veya ihraç eden kişi, 20 yıldan 30 yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. 

• Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren (temin eden), sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, 10 yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır. Ancak, uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.

• Uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan ve ithal veya imali resmi makamların iznine bağlı olan maddeyi ülkeye ithal eden, imal eden, satan, satın alan, sevk eden, nakleden, depolayan veya ihraç eden kişi, sekiz  yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmibin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.

İlgili hükümlerin yanında yine aynı maddenin çeşitli fıkralarında belirtilen ve ‘’uyuşturucu madde ticareti suçunun nitelikli halleri nelerdir?’’ başlığı altında detaylıca açıkladığımız nitelikli haller de göz önünde bulundurulmalıdır.