Özel Hayatın Gizliliğinin İhlali Nedir?

Özel hayatın gizliliğinin ihlali durumunun tanımlamasını yapmadan önce özel hayat kavramının ne olduğundan bahsedilmesinde fayda görüyoruz. Özel hayat, kişilerin kendilerine özgü yaşam biçimleri, tamamen kendilerini ilgilendiren davranışların bütünü olarak tanımlanabilmektedir. Temel olarak kişilerin hayatları gizli alan, özel alan ve kamusal alan olmak üzere 3 farklı alandan oluşmaktadır. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun kapsamı ise özel ve gizli alanı kapsamaktadır.

Gizli alan kişinin cinsel hayatı, siyasi veya dini görüşü gibi tamamen kişiye özgü olan düşünceleri ve davranışları içeren alanı, özel alan kişilerin yalnızca yakın çevresi ile paylaştığı ve herkes tarafından bilinmesini istemediği bilgileri içeren alanı, kamusal alan ise kişinin toplum tarafından bilinebilecek ve bilinmesinden sakınca görülmeyen alanı temsil etmektedir. Bahsedilen bu alanlara ilişkin örnekler genel örnekler olup ilgili alanlar kapsamı ve içeriği kişiden kişiye değişiklikler gösterebilmektedir.

Özel hayatın gizliliği aynı zamanda Anayasamızda yer alan bir kişilik hakkıdır. Anayasa’nın 20. maddesinde düzenlenen özel hayatın gizliliği hakkı, ilgili maddede ‘’Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir. Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz.’’ ifadeleriyle belirtilmiştir.

Anayasal bir hak da olan özel hayatın gizliliği hakkının ihlal edilmesi hem anayasayal bir hakkın ihlalini, hem de Türk Ceza Kanunu m.134 uyarınca işlenen bir suçun konusunu oluşturmaktadır. Özel hayatın gizliliğinin ihlali durumunun ortaya çıkıp çıkmadığı hususu ise her iddia bakımından dikkatli ve detaylı bir şekilde incelenmelidir. Bir kişinin özel hayatının gizliliğinin ihlal edilip edilmediği ve dolayısıyla bir suç olayının meydana gelip gelmediği Kanun, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay içtihatları eşliğinde değerlendirilmelidir. Bu noktada mağdur, şüpheli veya sanığın kim olduğu, mesleği vb. gibi özellikler de önem kazanacaktır. Örneğin kamuya mal olmuş bir kişinin (siyasetçi, sanatçı vb.) özel hayatın gizliliği çerçeve sınırı ile normal bir vatandaşınki eş tutulmamaktadır. Keza ünlü bir kimsenin özel hayatının gizliliğini ihlal ederek suç işlediği öne sürülen bir şüpheli veya sanığın basın mensubu olarak görev yapmakta olan bir kişi olması durumunda da özel hayatın gizliliğini ihlal suçu daha dar bir şekilde yorumlanacaktır. Bu nedenlerle özel hayatın gizliliğinin ihlali durumu her mevcut olayda dikkatli bir şekilde ele alınmalıdır.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçu Nasıl İşlenmektedir?

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 134.maddesinde düzenlenmektedir. İlgili maddede suçun işleniş şekli temel olarak açıklanmamıştır. Bir önceki paragrafta bahsedildiği üzere hangi durumların özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturduğu ayrı bir şekilde ele alınmalıdır. Fakat örneklendirmek gerekirse kamusal bir alanda bulunmakta olan bir kişinin görüntüsünü elde etmek özel hayatın gizliliği suçunu oluşturmaz.  Bir kişinin özel veya gizli alanı denilecek alanı kapsamında kalan durumların ihlali özel hayatın gizliliğini ihlal suçunu oluşturur.

TCK. m.134’te suçun temel işleniş biçimi belirtilmese de kanun koyucu suçu işleniş bakımından 3 kategoriye ayırmış ve ceza miktarlarını buna göre belirlemiştir:

• Kişinin özel hayatının gizliliğinin ihlali (TCK m.134/1)
• Kişinin özel hayatının gizliliğinin görüntü ve ses kayıtları alınması suretiyle ihlali (TCK. m.134/1)
• Kişinin özel hayatına ilişkin görüntülerin ve seslerin hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi ile özel hayatın gizliliğinin ihlali (TCK m.134/2)
• Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Cezası

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu yukarıdaki paragrafta belirtildiği üzere farklı şekillerde işlenebilir ve verilecek ceza miktarının alt ve üst sınırları işleniş türüne göre değişiklik göstermektedir. Kişinin özel hayatının gizliliğininin ihlali suçunun basit şekliyle işlenmesi durumunda kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapisle cezalandırılır. İlgili suçun görüntü ve ses kayıtları alınması suretiyle işlenmesi halinde kişiye verilecek ceza 1 kat arttırılmaktadır. Kişinin özel hayatının ihlali suçu kişinin özel hayatına ilişkin görüntülerin ve seslerin hukuka aykırı olarak ifşa edilmesi suretiyle işlenmiş ise sanık  2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Nitelikli Hali

TCK m.137’de özel hayatın gizliliği suçunun nitelikli halleri belirtilmiştir. Buna göre özel hayatın gizliliğini ihlal suçu yukarıda belirttiğimiz herhangi bir işleniş şekliyle;

a) Kamu görevlisi tarafından ve görevinin verdiği yetki kötüye kullanılmak suretiyle,

b) Belli bir meslek ve sanatın sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,

işlenir ise, verilecek ceza yarı oranında arttırılmaktadır.

Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Zamanaşımı

Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu TCK m.139 uyarınca şikayete bağlı suç olduğundan dolayı tüm yargısal sürecin başlaması ve devamı ancak mağdurun şikayeti ile mümkün olabilmektedir. TCK m.73’e göre ise soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olan suçlar hakkında yetkili kimseler tarafından 6 ay içinde şikayette bulunulmadığı takdirde ilgili suçlar hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılamamaktadır. Dolayısıyla özel hayatının gizliliği ihlal edilen kimse bu suç fiilini ve failini öğrendiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde şikayette bulunmak zorundadır, aksi takdirde cezai anlamda hak kaybı ile karşı karşıya kalınabilir.