El Atmanın Önlenmesi (Müdahalenin Men’i) Davası Nedir?

El atmanın önlenmesi (müdahalenin men’i) davası, mülkiyet hakkı bir üçüncü kişi tarafından sınırlanan malik tarafından açılan bir davadır. Dava konusu, malikin taşınır ya da taşınmaz bir malı olabilir. Malik, taşınır ya da taşınmaz mal üzerinde ayni ya da intifa hakkı, geçit hakkı gibi sınırlı ayni hak sahibi olabilir. Üçüncü kişinin, malikin mülkiyet hakkını sınırlayan hukuka aykırı müdahalesi de devam ediyor olmalıdır. Ayrıca son cümleden de anlaşılacağı üzere müdahale hukuka aykırı olmalıdır.

Türk Medeni Kanununun “Mülkiyet hakkının içeriği” 683. maddesinde;

“Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir.

Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız elatmanın önlenmesini de dava edebilir.”

Yukarıda yer verilen kanuni düzenlemede görüleceği üzere mülkiyet hakkının içeriği tanımlandığı gibi malikin mülkiyet hakkına yönelik haksız müdahalelere karşı istihkak davası açabileceği gibi işbu yazımızda değineceğimiz el atmanın önlenmesi davasına da başvurabileceği belirtilmiştir. Ancak belirtmek gerekir ki, el atmanın önlenmesi davasının konusu hem taşınır hem de taşınmaz mallar olabiliyorken istihkak davasının konusu yalnızca taşınır bir mal olabilir.

El Atmanın Önlenmesi Davalarında Görevli ve Yetkili Mahkeme

El atmanın önlenmesi davalarında yetkili mahkeme, dava konusunun taşınmaz bir mal olduğu hallerde taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi; taşınır mal olduğu hallerde ise genel yetki kuralı gereği davalının yerleşim yeri mahkemesidir.

El atmanın önlenmesi davalarında görevli mahkeme, genel görevli mahkemeler olan asliye hukuk mahkemeleridir. İdarenin davalı taraf olduğu uyuşmazlıklarda ise görevli mahkeme idare mahkemeleridir.

El Atmanın Önlenmesi Davalarında Zamanaşımı

El atmanın önlenmesi davaları, mutlak bir hak olan mülkiyet hakkının korunmasına ilişkin davalar olduğundan herhangi bir zamanaşımı süresine tabi değildir. Ayrıca el atmanın önlenmesi davalarında herhangi bir hak düşürücü süreden de bahsedilemez.

Ancak, el atmanın önlenmesi davalarındaki fer’i talepler söz konusu olduğu takdirde talebin niteliğine göre zamanaşımı yönünden değerlendirme yapılabilir. Örneğin, el atmanın önlenmesi davaları sıklıkla ecrimisil talepleriyle birlikte ikame edilir. Ecrimisil ve tazminat talepleri için zamanaşımı hususu dikkate alınmalıdır.

El Atmanın Önlenmesi Davalarında Ecrimisil Talep Edilmesi

Ecrimisil davalarında malik, haksız işgalde bulunan üçüncü kişiden mülkiyet hakkının sınırlanması nedeniyle uğradığı zararları ecrimisil yani haksız işgal tazminatı adı altında talep edebilir.

Ecrimisil alacağında 5 yıllık zamanaşımı süresi bulunduğu dikkate alınması gereken bir husustur.

Ayrıca, ecrimisil talebinin hisseli tapularda bir başka paydaşa yöneltilmesi halinde öncelikle intifadan men talebinde bulunulması gerektiğini belirtmek gerekir.

El Atmanın Önlenmesi Davasının Hisseli Tapularda Diğer Paydaşlara Yöneltilmesi

El atmanın önlenmesi davası, hisseli tapularda kendi hissesini kapsayan hudutları aşarak haksız müdahalede bulunan paydaşlara karşı açabilir. Bu davayı tek bir paydaş açabileceği gibi tüm paydaşlar bir araya gelerek haksız müdahalede bulunan paydaşa karşı da açabilirler.

Ayrıca yukarıda belirttiğimiz gibi ecrimisil talebinin hisseli tapularda bir başka paydaşa yöneltilmesi halinde öncelikle intifadan men talebinde bulunulması gerektiğini belirtmek gerekir.

El atmanın önlenmesi davalarının uygulamada sıklıkla hisseli tapularda hisse sahiplerinden birinin diğer hisse sahiplerinin mülkiyet hakkını sınırlayan haksız müdahalelerine karşı açıldığı görülmektedir. Bir örnek vermek gerekirse, hisseli tapuda paydaşlardan birinin diğerinin hissesine düşen bölümde arazide yetişen ürünleri toplaması söylenebilir.

El Atmanın Önlenmesi Davalarında Kararların İcrası

El atmanın önlenmesi davalarında mülkiyetin kime ait olduğuna dair ihtilaf bulunduğu hallerde gayrimenkulün aynına ilişkin bir uyuşmazlık söz konusu olacağından kararın icra edilebilmesi için kesinleşmesi gerektiğini söylemek gerekir.

Ancak, el atmanın önlenmesi davası ile birlikte bulunulan feri taleplerde, örneğin tazminat taleplerinde kararın tazminata ilişkin hükmü için kesinleşme şartı aranmaz.

El Atmanın Önlenmesi Davasında Avukatın Önemi

Mülkiyet hakkını sınırlayan haksız müdahaleleri sona erdirmek için açılan el atmanın önlenmesi davalarında ve bu davalar ile birlikte yöneltilen ecrimisil, tazminat taleplerinde alanında uzman bir avukatla çalışmak büyük önem arz etmektedir. Zira, mutlak bir hak olan mülkiyet hakkının ihlaline ilişkin açılacak bir davanın profesyonel bir hukuki danışmanlıktan mahrum bırakılarak takip edilmesi telafisi güç zararlara neden olabilir. Özellikle dava konusunun bir gayrimenkul olduğu el atmanın önlenmesi davalarında dava sonucunu etkileyecek bir hatanın vahim sonuçları olacağı aşikardır. Unutulmamalıdır ki; bir yargılamada usul, esastan daima önce gelir.