Deport Nedir?

Türkiye’de bulunan yabancıların ülkeden sınır dışı edilmelerine ve ayrıca haklarında ülkeye giriş yasağı konulmasına yabancılar hukukunda ingilizce ‘’sınır dışı etmek’’ anlamına gelen deport denmektedir. Sınır dışı edilme kararının uygulamada daha çok kullanıldığı hali deport kararıdır.

Yabancı kişiler, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlığına sahip olmayan tüm kişileri ifade eder. Bu yazımızda sırasıyla deport edilme nedenlerinden ve deport kararının hangi durumlarda hangi hukuki yöntemler kullanılarak kaldırılabileceğinden bahsedilecektir.

Deport (Sınır Dışı Edilme) Nedenleri Nelerdir?

Yabancılar hakkında deport kararı birçok farklı nedenden birine dayanılarak verilebilmektedir. 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m.54’te hangi durumlarda yabancılar hakkında deport kararı alınabileceği belirtilmiştir. Bu durumların kimisi daha özel nitelikte olup kimisi de daha genel bir şekilde ele alınmıştır. İlgili hükme göre yabancı vatandaşlardan;

• 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 59. maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilen,

• Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olduğu tespit edilenler,

• Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar,

• Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar, yasadışı ticaretler vb.,

• Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar,

• Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler,

• İkamet izinleri iptal edilenler,

• İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler,

• Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenler, kaçak çalışan yabancılar,

• Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler ,

• Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler ,

• Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar

• İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar,

• Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler,

yetkili kişiler tarafından alıancak karar doğrultusunda sınır dışı edilebilecektir. Bu noktada takdir hakkı idareye bırakılmıştır.  Deport kararının süresi ise kanunda minimum ve maksimum süreler olarak belirlenmiş, takdir hakkı yine yabancının deport edilme nedeni göz önünde bulundurularak idarenin takdirine bırakılmıştır. Deport kararı 5 ay ile 5 yıl arasında bir süre için verilebilmektedir. Fakat yine 6458 sayılı Kanun’un 9.maddesi uyarınca kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından tehlikeli bir durumun varolması halinde bu süre 10 yıl daha uzatılabilmektedir. Kamu düzeni ve kamu güvenliği kavramları çok genel ve soyut kavramlar olduklarından dolayı somut duruma bakılarak ilgili kavramlar değerlendirilmelidir.

Deport(Sınır Dışı Edilme) Kararı Hususunda Yetkili Kimdir?

Deport kararının idare tarafından verileceği bir önceki paragrafta belirtilmişti. İdare içerisinde 6458 sayılı Kanun m.53 doğrultusunda da yabancılar hakkında deport kararı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü veya yabancı vatandaşın bulunduğu valilikçe verilebilmektedir.

Deport kararı iki şekilde alınabilmektedir. İlk olarak, Göç İdaresi Genel Müdrülüğü’nün ilgili yabancı vatandaş hakkında deport talimatı vermesiyle valilik tarafından alınan resmi deport kararı sonucunda deport işlemi gerçekleştirilebilir. İkinci olarak ise Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün herhangi bir talimatı vb. olmadan, ilgili valilikçe re’sen alınan bir deport kararı doğrultusunda yabancı vatandaş hakkında deport işlemi gerçekleştirilebilir.

Deport(Sınır Dışı Edilme) Kararı Nasıl Kaldırılabilir?

Yabancı kişi hakkında verilmiş olan deport kararı normal olarak deport süresi dolduğunda kendiliğinden kalkar. Bunun dışında sürenin dolması beklenmeden 2 farklı yol ile deport kararı kaldırılabilmektedir. Bunlar meşruhatlı vize alma yoluyla deport kararının kaldırılması ve deport kararı hakkında idare mahkemesine iptal davası yoluyla deport kararının kaldırılmasıdır.

Meşruhatlı Vize Yoluyla Deport(Sınır Dışı Edilme) Kararının Kaldırılması

Haklarında deport kararı verilen ve ülkeye girişleri belirli veya belirsiz bir süre yasaklanmış olan yabancı kişiler, özel bir sebep nedeniyle alacağı meşruhatlı vize davetiyesi sayesinde ülkeye tekrar giriş yapabilmektedir. Bu sebepler evlilik, eğitim – araştırma, çalışma, tedavi gibi sebepler olabilir. Bu şekilde alınacak vize doğrultusunda deport edilen kişi, yasaklanma süresi dolmadan evvel Türkiye’ye giriş yapabilir. Terör örgütü üyeliği ve devlet aleyhine faaliyet gösterme gibi genel güvenliği ileri derecede etkileyen ve önemli risk arzeden nedenlerle sınır dışı edilen kişiler hakkında meşruhatlı vize davetiyesi çıkartılması mümkün olmamaktadır. Bu durumda idari dava yolu ile ilgili deport kararının kaldırılması yolunun tercih edilmesi daha makul olacaktır.

İdari Dava Yoluyla Deport(Sınır Dışı Edilme) Kararının Kaldırılması

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 53.maddesinde belirtildiği üzere hakkında deport kararı verilen yabancı kişi hakkında deport kararının kaldırılması amacıyla idare mahkemesine idari dava açılmak suretiyle de deport kararı kaldırılabilmektedir. Deport kararının kaldırılmasına yönelik idari dava, deport kararının deport edilecek yabancıya kişiye tebliğinden itibaren 7 gün içinde açılmalıdır. Bu nedenle hakkında deport kararı alınan yabancı kişinin bir önce hukuki desteğe başvurması şarttır.

Deport kararının kaldırılması için idari dava açıldığı takdirde dava sonuçlanıncaya kadar yabancı kişi deport edilemez. Yargılama sonucunda verilecek karar doğrultusunda hareket edilmektedir.

Somut durumun net olarak değerlendirilebilmesi, hangi sürecin ne şekilde işletileceğinin kararı için tecrübeli ve bu alanda uzmanlaşmış bir avukatla çalışmak her zaman yararınıza olacaktır. Hukuki olarak elinizde olan savunmaları ve iddiaları doğru bir şekilde bir avukat vasıtasıyla ortaya koyamadığınız takdirde haklı olsanız dahi hak kaybına uğrayabilir ve deport kararını kaldırma imkanınız varken bu durumu sağlayamayabilirsiniz.

Haklarında Deport(Sınır Dışı Edilme) Kararı Verilemeyecek Kişiler Kimlerdir?

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m.55’te hangi durumlarda yabancı kişiler hakkında deport kararının alınamaycağı belirtilmiştir. Buna göre yabancı kişilerden;

• Sınır dışı edileceği ülkede ölüm cezasına, işkenceye, insanlık dışı ya da onur kırıcı ceza veya muameleye maruz kalacağı konusunda ciddi emare bulunanlar,
• Ciddi sağlık sorunları, yaş ve hamilelik durumu nedeniyle seyahat etmesi riskli görülenler,
• Hayati tehlike arz eden hastalıkları için tedavisi devam etmekte iken sınır dışı edileceği ülkede tedavi imkânı bulunmayanlar,
• Mağdur destek sürecinden yararlanmakta olan insan ticareti mağdurları,
• Tedavileri tamamlanıncaya kadar, psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları,

hakkında deport kararı verilemez. Bu kısıtlama anlaşılacağı üzere kimi durumda sınırlı bir süre için kimi durumda ise belirli bir zamansal sınır gözetilmeden düzenlenmiştir.

Uygulamada maalesef idarenin kanuni hükümlere yeterince dikkat etmedi durumlar ve deport kararı verilemeyecek kişiler hakkında dahi deport kararı verilebildiği görülmektedir. Hukuka uygun olmayan deport kararının kaldırılması adına hakkında deport karar verilen yabancı kişinin bir an önce yabancılar hukuku alanında çalışan, bilgili bir avukata danışarak ciddi bir hak kaybına ve zarara uğramasını engellemesini tavsiye etmekteyiz.