İnsani ikamet izni, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu m.46’da düzenlenen bir oturma izni türüdür.

İnsani İkamet İzninden Kimler Faydalanabilir?

İnsani ikamet izni, istisnai bir oturma izni türü olup insani ikamet izninden kimlerin faydalanabileceğinden yukarıda yer verdiğimiz Kanun maddesinde bahsedilmiştir. Buna göre;

a) Çocuğun yüksek yararı söz konusu olduğunda

b) Haklarında sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı alındığı hâlde, yabancıların Türkiye’den çıkışları yaptırılamadığında ya da Türkiye’den ayrılmaları makul veya mümkün görülmediğinde

c) 55 inci madde uyarınca yabancı hakkında sınır dışı etme kararı alınmadığında

ç) 53 üncü, 72 nci ve 77 nci maddelere göre yapılan işlemlere karşı yargı yoluna başvurulduğunda

d) Başvuru sahibinin ilk iltica ülkesi veya güvenli üçüncü ülkeye geri gönderilmesi işlemlerinin devamı süresince

e) Acil nedenlerden dolayı veya ülke menfaatlerinin korunması ile kamu düzeni ve kamu güvenliği açısından Türkiye’ye girişine ve Türkiye’de kalmasına izin verilmesi gereken yabancıların, ikamet izni verilmesine engel teşkil eden durumları sebebiyle diğer ikamet izinlerinden birini alma imkânı bulunmadığında

f) Olağanüstü durumlarda

başvurucular insani ikamet izni kapsamına alınabileceklerdir. Biraz daha somutlaştırmak gerekirse, insani ikamet izni kapsamında sayılmaya en müsait başvurucu tipi Türkiye’de aile yaşantısı olan ve çocukları ile birlikte ikamet eden yabancılardır. Örneğin, Türkiye’de bulunan fakat hakkında deport kararı olan bir yabancının, bir Türk ile olan evliliğinden müşterek çocukları dünyaya gelmişse yabancının 46/1-a maddesine dayanarak insani ikamet izni başvurusunda bulunması gerekmektedir. Ya da, Türkiye’de bulunup hakkında deport kararı uygulanması gereken Afgan uyruklu bir yabancının, Afganistan’daki mevcut iç karışıklık halini ve ülkesine geri gönderilmesi halinde mevcut siyasi rejim nedeniyle çok kötü muameleye maruz kalacağını öne sürerek ve 46/1-c ve 55/1 maddelerine dayanarak insani ikamet izni başvurusunda bulunması gerekmektedir.

İnsani İkamet İzni Başvurusu İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

İnsani ikamet başvurusunda bulunurken başvurucunun öncelikle temin etmesi gereken birtakım belgeler vardır.

Bunlar;

• Çocukların doğum belgesi
• Anne ve babanın pasaport fotokopisi
• İkamet kartı fotokopisi (varsa)
• İkamet belgesi
• Dört adet fotoğraf

şeklinde sıralanabilir. Tüm bu belgelerin temin edilmesinden sonra, başvurulacak makama yukarıdaki belgelerle birlikte başvuru gerekçelerini açıklayan dilekçe ibraz edilecektir.

İnsani İkamet İzni Başvurusu Nereye Yapılır?

İnsani ikamet başvurusu, yasal bir statüde ikamet etmek istenilen ilin valiliğine bağlı il göç idaresine yönlendirilmelidir. Örneğin, insani ikamet izni statüsü altında İstanbul ilinde ikamet etmek isteyen bir yabancı, insani ikamet izni başvurusunu Fatih ilçesinde bulunan İstanbul Valiliği İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne yönlendirmelidir.

İnsani İkamet İzni Başvurusunun Kabul Edilmesi Sonrasındaki Süreç Nasıldır?

6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 46. maddesinin 2. fıkrasına göre, insani ikamet izni alan yabancılar, iznin veriliş tarihinden itibaren en geç yirmi iş günü içinde adres kayıt sistemine kayıt yaptırmak zorundadır.

İnsani ikamet izni, Bakanlığın onayı ile valiliklerce en fazla 1 yıllık süre ile verilmektedir. İlk kez alınan insani ikamet izninin süresi sona erdikten sonra, başvurucunun insani ikamet iznini tekrar 1 yıllık süre ile sınırlı olmak kaydıyla yenilemesi gerekmektedir. İnsani ikamet izninin verilmesini zorunlu kılan şartlar ortadan kalkmadıkça başvurucunun süreli verilen insani ikamet iznini süre bitiminde yenilemesinde bir engel yoktur.

İnsani İkamet İzni Başvurusunun Reddi Halinde Ne Yapılabilir?

Valiliğe bağlı il göç idaresine yapılan insani ikamet izni verilmesi talebinin reddedilmesi halinde, bu ret kararı bir idari işlem olduğundan 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine göre ilerlemek gerekmektedir. Buna göre, il göç idaresinin başvurunun reddi kararına karşı idare mahkemesinde idari işlemin iptali davası açılacaktır. Bu davanın, ret kararının tebliğinden itibaren 60 günlük hak düşürücü süre içerisinde açılması gerekmektedir.

İnsani İkamet İzni Başvurusunda Avukatın Önemi

İnsani ikamet izni başvurularının henüz başlangıcında meydana gelen temel bir sorun, gerekli belgelerin temininde ortaya çıkan eksiklikler nedeniyle yaşanan süre kaybıdır. Başvuru sürecinin henüz başında yaşanabilecek bu süre kaybının önüne geçebilmek adına, il göç idaresinin işleyişini bilen ve yabancılar hukuku alanında uzman bir avukatla temsil edilmekte fayda vardır.

İnsani ikamet izni başvurularında yabancılar hukuku alanında uzman bir avukatla çalışmaktaki asıl fayda ise; başvuruyu doğru gerekçelendirebilmek ve başvuru sürecini baştan sona -il göç idaresine müracaat sürecinden, idare mahkemesinde açılacak olası bir iptal davasına kadar- doğru, titiz ve hem  6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ve hem de 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu ile uyumlu şekilde takip edebilmektir.